شیراز،دومین شهر ادبی جهان

این مطلب به مناسبت انتخاب شهر شیراز به عنوان دومین شهر ادبی جهان به انتخاب یونسکو در سایت بنیاد فارس‌شناسی منتشرشده و ما امروز آن را در این وبلاگ بازنشر کرده‌ایم. به امید بهروزی و شادی ایران و ایرانی و پویایی زبان و انسانِ فارسی.

شیراز

این خبر در بسیاری از مطبوعات و رسانه های جمعی به استحضار همگان رسید که شهر شیراز دومین شهر ادبی جهان شناخته شد و جای بسی مباهات و افتخار برای ما ایرانیان است که در بین هجمه عظیم تبلیغاتی مخرب غرب که سعی دارند از کشورهایی چون ایران، تصویری نادرست و نامطلوب در سطح جهانی ارائه دهند، یک تشکیلات بزرگ و مهم بین المللی به اسم یونسکو بیاید و در میان شهرهای مختلف جهان، شهر شیراز را به عنوان دومین شهر ادبی جهان معرفی کند. البته باید اذعان داشت که این نامگذاری یک کار تعجب آور نیست چرا که شهری چون شیراز پتانسیل لازم را برای شهر ادبی جهان شدن با خود دارد. حال چگونه و چرا این طور است!؟ سطوری چند در باب شهر شیراز و آنچه از منظر شاعران ایران زمین درباره آن بیان شده، به رشته تحریر درمی آید اما قبل از آن بد نیست اشارتی چند به شیراز و تاریخچه بنای این شهر بیندازیم:

“در افسانه ها آمده است که شیراز فرزند تهمورث - از پادشاهان سلسله پیشدادیان - شهر شیراز را تاسیس کرد و نام خود را بدان بخشید. به روایتی دیگر، نام این دیار “شهرزاد” بود که به اختصار “شهرزاد” و “شیراز” خوانده شده است.

در حالی که بر اساس تحقیقات “ترسکو” شیراز به معنای مرکز انگور خوب است. “ابن حوقل” جغرافیدان مسلمان قرن چهارم هجری، علت نامگذاری شیراز را شباهت این سرزمین به اندرون شیر می داند چرا که به قول او عموما خوابار نواحی دیگر بدانجا می شد و از آنجا چیزی به جایی نمی بردند و بالاخره بنا به نوشته کتاب “صور الاقالیم” از جهت وجود دام های بسیار در دشت شیراز، آنجا را “شیرساز” نامیده اند و ...”

حال که مختصری از تاریخچه ساخت و پیدایش شهر شیراز آشنا شدیم، به سراغ دیوان اشعار شاعران می رویم تا این شهر را خوب بشناسیم و بدانیم برای چه این شهر دومین شهر ادبی جهان نامیده شده است اما قبل از آن که به سراغ سه شاعر بزرگ این شهر یعنی سعدی، حافظ و خواجوی کرمانی برویم، به همدان می رویم و از شوریده آن دیار، شاعری شیفته و شوریده حال به اسم “باباطاهر عریان” که فرسنگ ها با شیراز فاصله دارد، در باب این شهر می پرسیم و او هم اینچنین از شیراز سخن می گوید:
“اگر شاهم ببخشد ملک شیراز
همان بهتر که دلبر در برم بی
بشم یکسر بتازم تا به شیراز
که در هر منزلی صد آشنایی

بعد قلم را به جانب خراسان می چرخانیم و از بین ابیات حماسی حکیم سخن، فردوسی طوسی، این چنین وصف شیراز و شجاعت شیرازی را می خوانیم:
“جهاندیده از شهر شیراز بود
سپهبد دل و گردن افراز بود”

سپس به اصفهان سری می زنیم و از آنجا به هند رفته و در میان شاعران اصفهانی به آن دیار رفته، سراغی از صائب تبریزی می گیریم و پیرامون ارزش واقعی شهر شیراز بیتی نغز از او نقل می کنیم:
“خون دل در ساغر روشندلان زیبنده است
باده شیراز در مینای شیرازی خوش است

و سر آخر برای دانستن این مطلب که شهر شیراز، شهر شاعران بزرگ است، به شمال خراسان می رویم و از قول “سیف فرغانی” اینچنین ستایشگر شیراز می شویم:
“کآفرین می کنند بر سخنت
شکر از مصر و سعدی از شیراز”

اما سوای تمام اینها، بهتر است شیراز و حسن هایش را سراغ از لابه لای اشعار سه شاعر این شهر یعنی سعدی، حافظ و خواجوی کرمانی بگیریم و اینچنین این شهر و ارزش واقعی آن را بهتر بشناسیم.

بدون شک هر زمان نام شیراز را می شنویم، به یاد گل، بلبل و بوستان هایش می افتیم و به راستی هم اینچنین است؛ چنانچه این زیبایی بی بدیل شیراز باعث شده است که چون نگینی بر این کره خاکی بدرخشد و به اصطلاح “خال هفت کشور” باشد؛
“شیراز و آب رکنی و این باد خوش نسیم
عیش مکن که خال هفت کشور است”

این شهر یک افتخار بزرگ دارد و آن این است که شهر شاعران می باشد و این شاعران عاشق، به عالم درس عاشقی می دهند و همگان را شیفته عشق واقعی، یعنی خداوند می کنند؛
“فکند زمزمه عشق در حجاز و عراق
نواحی بانگ غزل های حافظ از شیراز

پس به همین خاطر است که این شهر در میان تلاطم و حوادث بد روزگار، شهر آرامش و وقار است؛
“هر نسیمی که از آن خطه وزید با دست
خنک آن باد که از جانب شیراز آید”

بدون تردید یاد آن آرامش دهنده روح و روان خسته آدمی است؛
“آخر ای باد صبا بویی اگر می آری
سوی شیراز گذر کن که مرا یار آنجاست”

گویی در این شهر که چون اقیانوسی مواج است، تمام زیبایی های عالم جمع شده و در آن خوبی و حسن موج می زند؛
“نعیم خطه شیراز و لعبتان بهشتی
زهر دریچه نگه کن که حور بینی و عین را”

بنابراین جای تعجب و حیرت نیست که از این دیار زیبایی ها، شاعران بزرگی به پا خیزند و عالمی را با اشعار نغز خود حیران و سرگشته خویش کنند؛
“هر متاعی ز معدنی خیزد
شکر از مصر و سعدی از شیراز”

حال در کنار تمام این خوبی ها و زیبایی ها، مردمان خوب شیراز هم بر تمام این محاسن و خوبی ها می افزایند؛ چرا که مردمان این دیار، مردمانی خوب، پاک، مومن و خونگرم هستند؛
“چو پاکان شیراز، خاکی نهاد
ندیدم که رحمت بر این خاک باد”

حال که شیراز شهر خوبی هاست، ما هم از صمیم دل همانند شاعر بزرگ این شهر و شاعر بزرگ ایران زمین برای حفظ و بقای آن دعا می کنیم؛
“خوشا شیراز و وضع بی مثالش
خداوندا نگهدار از زوالش
به شیراز آی و فیض روح قدسی
بجوی از مردم صاحب کمالش

پایان.

منبع: بنیاد فارس شناسی:      http://ffs.ir

 در زیر با هم عکسهایی از این شهر زیبا را مشاهده میکنیم.

^{یک خانه- باغ قدیمی}

^{نمایی از حافظیه}

^{ورودی شهر، دروازه قران}

^{باغ ارم}

^{زندان کریمخانی}

_{دانشگاه بزرگ شیراز بر فراز شهر}

^{نمایی از بزرگراه چمران}

^سعدیه

باغ ارم

^{حافظیه در باران}

^{زندان و ارگ کریمخان از بالا}